Dostęp do danych i informacji w trybie otwartym znany jako EOSC (European Open Science Cloud) to ekosystem środowisk, złożonych z różnych infrastruktur, służący do przechowywania i przetwarzania wyników badań naukowych zgodnie z założeniami otwartej nauki w UE. Proces tworzenia EOSC został zainicjowany przez Komisję Europejską już w 2015 r. i jest jednym z największych przedsięwzięć w zakresie działań na rzecz otwartej nauki na świecie.
Głównym celem powołania inicjatywy EOSC było stworzenie godnego zaufania, wirtualnego, federacyjnego internetowego środowiska, wykraczającego poza granice i dyscypliny naukowe, służącego do przechowywania, udostępniania, przetwarzania i ponownego użycia obiektów cyfrowych wykorzystywanych w badaniach naukowych (takich jak publikacje, dane i oprogramowanie) zgodnie z zasadami przewodnimi FAIR (ang. Findable, Accessible, Interoperable and Reusable), czyli zasadami współdzielenia wyników naukowych, tak aby były one wyszukiwalne, dostępne, wspierały otwarte standardy w zakresie interoperacyjności oraz były możliwe do ponownego wykorzystania w badaniach i pracach naukowych.
W ramach prowadzonej przez Komisję Europejską polityki powołana została asocjacja europejska EOSC aisbl zrzeszająca ponad 100 jednostek: rządowych, uczelni, jednostek badawczo-rozwojowych oraz jednostek z obszaru gospodarki, zainteresowanych wprowadzeniem w życie koncepcji otwartych danych. Powołane w ramach EOSC aisbl komitet sterujący (General Assembly), grupa wdrożeniowa EOSC oraz grupy robocze pracują nad określeniem zasad i planu otwartych danych i otwartej nauki zgodnie z zasadami FAIR.
Kolejnym krokiem urzeczywistnienia budowy EOSC jest dostarczenie usług, które wykorzystane zostaną przez naukę i gospodarkę europejską, ale również dowolną inną zainteresowaną organizację na świecie. Dotyczy to przede wszystkim wyników prac badawczych finansowanych przez Komisję Europejską w ramach programów m.in. Horizon Europe, Eurofusion, EuroHPC, jak również grantów krajowych finansowanych przez kraje członkowskie.
Przeprowadzony został wieloetapowy dialog techniczny, w wyniku którego wyłoniono konsorcjum złożone z operatorów usług i infrastruktury w środowisku akademickim i komercyjnym:
1) Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe – główny wykonawca,
2) Safespring (Szwecja) – podwykonawca,
3) Nordunet (Dania) – podwykonawca.
Zdaniem Macieja Brzeźniaka, architekta rozwiązania, prestiżowy kontrakt uzyskany przez PCSS dotyczący budowy środowiska produkcyjnego dla europejskiej przestrzeni badawczej w latach 2024-2026 z możliwością przedłużenia do grudnia 2027, wykorzystany zostanie przez kilkadziesiąt tysięcy użytkowników.
Usługi wraz z infrastrukturą stanowią rozproszony system udostępniony w centrach danych PCSS oraz Safespring z pomocą NORDUNET – operatora sieci w krajach bałtyckich
Dr inż. Norbert Meyer, koordynator działań, potwierdza możliwość wykorzystania usług Krajowego Magazynu Danych (Uniwersalna infrastruktura dla składowania i udostępniania danych oraz efektywnego przetwarzania dużych wolumenów danych w modelach HPC, BigData i sztucznej inteligencji), projektu sfinansowanego z funduszy strukturalnych PO IR w ramach działania 4.2 – budowy infrastruktury badawczej dla nauk.
